Jul-10BIOCULTURAL PROTOCOL
Jul. 12
Ndlela Leyi Tin’nga Ta Xintu Ta
Bushbuckridge Ti Faneleke Ku Yi
Landzela Loko Ti Tirhisa Vutivi
Bya Ndhavuko Etimhakeni Ta
Vutshunguri
Hi va mani naswona ndlela leyi hi faneleke ku yi landzelela yi
yimelaka swona
Hi ntlawa wo tlula 80 wa tin’nga to tshungula mavabyi (eka tsalwa leri
hi tin’nga/vatshunguri) leti tshamaka eBushbuckridge wa Mpumalanga,
leyi kumekaka eNwalungu-vuxa wa Afrika Dzonga. Bushbuckridge yi
andlaleke eVupeladyambu bya Ntanga wa Swiharhi wa Kruger naswona
yi kumeka endzeni ka Kruger to Canyons (UNESCO) Biosphere Region
(K2C). K2C i Biosphere Reserve ya vumune hi ku kula emisaveni
hinkwayo naswona yi katsa vunyingi bya swiharhi ni misinya hi ku
hambana-hambana. Naswona i kaya ra vanhu vo hundza miliyoni, laha
vunyingi bya vona va holaka mali ya mpimo wa le hansi eAfrika-Dzonga.
Hinkwerhu hi huma eka miganga ya Mapedi kumbe Machangana.
Tanihi ntlawa, hi tinyiketele ku hlayisa miganga ya hina ku va ni rihanyo lerinene leswi
katsaka ku ongola mimiri ya vona, ku hlayisa ndhavuko ni vumoya bya vona. Tanihi leswi
murhi wa hina wu humaka etindhawini leti hi humaka eka tona, hi tiyimiserile ku hlayisa
hinkwaswo leswi hanya ni ku tiyisisa leswaku swilo leswi kumbe vutivi bya hina bya hi
vuyerisa hina ni vaaka-tiko va miganga ya hina hi ku kongoma.
Tindlela leti faneleke ku landzeriwa ti nyikela vuxokoxoko bya:
Ku tinyiketela ku hlayisa rihanyo ra vaaka-tiko;
Vutivi bya hina bya ndhavuko;
Mukhuva lowu hi hlanganisaka vaaka-tiko va miganga ya hina ni hinkwaswo leswi
hanyaka hi ku tirhisa ndhavuko wa hina;
Nxungeto eka vutomi bya hina bya siku rin’wana na rin’wana lowu vangiwaka hi ku
lahlekeriwa ka swilo lewsi hanyaka ni ku tekiwa ka vutivi bya hina bya ndhavuko ku
nga ri na ku avelana ka mbuyelo wa kona;
Ndlelaleyi hi lavaka ku antswisa ku hlayisa ntumbuluku ni ku tirhisa misinya ya
mirhi; ni
Timhaka leti vanhu va nga ti kumaka leswaku va fikelele vutivi bya hina bya
ndhavuko ni misinya ya murhi.
Hi nghenisa xandla eka rihanyo ra vaaka-tiko
Tanihi tin’nga ta ndhavuko hi tirha ku hlayisa rihanyo ni ku thsungula lava xanisiwaka hi
mavabyi ni lava vavisekeke emirini. Loko hi ri karhi hi avelana vutibyi byin’we bya mavabyi
lama khomaka ngopfu vanhu, un’wana na un’wana wa hina u na ndlela yo karhi yo
tshungula hi yona. Ku na mavabyi lawa hi ma kotaka ngopfu ku ma tshungula naswona ha
hundzisela swigulana eka tin’nga tin’wana hi ku ya hi leswi swi vivisaka xiswona emirini.
Swa xiyiwa leswaku vanhu lava hi va tshungulaka i vapfumari naswona minkarhi yo tala ha
va hlayisa hambiloko va hakela kumbe va nga hakeli. Va le hansi va hi yirisa ku tshikilela